Podjęcie decyzji o złożeniu wniosku o upadłość konsumencką powinno być poprzedzone pogłębioną analizą sytuacji dłużnika. Jeżeli osoba planująca upadłość konsumencką jest w związku małżeńskim, powinna wiedzieć, jakie konsekwencje niesie ogłoszenie upadłości dla jej małżeństwa i wspólnego majątku. W tym artykule dowiesz się, co musisz koniecznie wiedzieć przed złożeniem wniosku o upadłość w kontekście skutków dla majątku wspólnego małżonków.
Zalety i wady upadłości konsumenckiej
Upadłość konsumencka jest bardzo dobrym rozwiązaniem w większości przypadków, jednakże ze względu na konsekwencje, które ze sobą niesie, należy wziąć pod uwagę wszelkie jej wady i zalety. Więcej o zaletach i trudnościach upadłości przeczytać można w poniższym artykule. Upadłość konsumencka niesie także poważne skutki dla majątku wspólnego małżonków.
Upadłość konsumencka a wspólność majątkowa małżonków
Majątek małżonków jest regulowany przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Małżonkowie mogą pozostawać w tzw. ustawowym ustroju małżeńskim lub zawrzeć majątkową umowę małżeńską. Zgodnie z brzmieniem w art. 31 § 1 k.r.o. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy prawa wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).
Wspólność ustawowa jest domyślnym ustrojem małżeńskim. Jeżeli osoby wstępujące w związek małżeński nie zawrą małżeńskiej umowy majątkowej zmieniającej ustrój ustawowy, ani nie zrobią tego w trakcie małżeństwa, będą trwać w ustroju wspólności małżeńskiej. W takim wypadku w małżeństwie funkcjonują aż trzy majątki: majątek osobisty każdego z małżonków oraz majątek wspólny stanowiący ich wspólną własność w częściach równych. Artykuł 31 § 2 k.r.o reguluje co wchodzi w skład majątku wspólnego. Zaliczają się do niego w szczególności:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
Tym samym majątek zgromadzony w czasie trwania małżeństwa stanowi współwłasność obojga małżonków – co do zasady w częściach równych.
Skutki ogłoszenia upadłości dla majątku wspólnego
Zgodnie z art. 124 ust.1 pr.up. z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków między małżonkami powstaje z mocy prawa rozdzielność majątkowa. Jeżeli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości w całości, a jego podział jest niedopuszczalny. Współmałżonek upadłego ma jedynie roszczenie o wypłatę z masy upadłości równowartości swojego udziału. Będzie zaspokojony dopiero w IV kategorii.
O kwestii tej wypowiadał się Sąd Najwyższy, podejmując dnia 16.12.2020r. Uchwałę w składzie 7 sędziów do sygn. III CZP 7/19. SN stwierdził, że „Z dniem ogłoszenia upadłości małżonka, nieprowadzącego działalności gospodarczej (art. 491[1] i nast. ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe, jedn. tekst: Dz.U. z 2019 r., poz. 498 ze zm.), pozostającego w ustroju wspólności majątkowej, między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa, a majątek wspólny, którego podział nie jest dopuszczalny, wchodzi do masy upadłości.”
Tym samym wraz z ogłoszeniem upadłości konsumenckiej prawie wszystko co stanowi wspólność majątkową wchodzi do masy upadłości, a zarząd nad majątkiem przejmuje syndyk. Co bardzo istotne z perspektywy współmałżonka upadłego również on traci możliwość rozporządzania mieniem wspólnym. Może jedynie zarządzać swoim majątkiem osobistym. Wyjątek od zasady stanowią przedmioty służące wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej, a stanowiące majątek wspólny. Zgodnie bowiem z art. 124 ust. 5 pr. up. przedmioty te nie będą wchodzić do masy upadłości jeżeli zostały nabyte w ciągu dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Tak więc co do zasady wspólny dom, wspólny samochód i wspólne oszczędności zostaną zaliczone do masy upadłościowej małżonka-dłużnika, mimo tego, że drugi małżonek nie odpowiada za długi drugiego małżonka.
Podsumowanie – upadłość konsumencka ma istotne konsekwencje dla majątku wspólnego
Ogłoszenie upadłości ma bardzo poważne konsekwencje dla małżonka upadłego. Między małżonkami powstaje ustrój rozdzielności majątkowej. Co więcej, majątek wspólny, mimo tego, ze został wypracowany przez oboje małżonków, wchodzi w skład masy upadłości. Tym sposobem upadłość konsumencka jednego z małżonków bardzo często może doprowadzić do utraty wspólnego domu.
Jakie kroki może podjąć małżonek, który nie jest dłużnikiem, aby chronić swoje interesy i majątek? O tym przeczytają Państwo w następnym artykule. Zapraszamy także na spotkania dotyczące upadłości konsumenckiej do naszej Kancelarii w Krakowie. Pomożemy Państwu przeanalizować Państwa sytuację i przygotować wniosek o upadłość.
Zdjęcie z serwisu Pexels.com dodane przez Jeremy Wong: